White collar- gdzie pracują białe kołnierzyki?

Chociaż samo określenie “white collar” funkcjonuje już od ponad pół wieku, jego funkcja i znaczenie społeczne cały czas dynamicznie ewoluują. W dużym uproszczeniu odnosi się on do wszelakich pracowników umysłowych, jednak tak jak podział i rola prac biurowych nie są zjawiskiem jednostajnym, tak i odbiór poszczególnych zawodów powinien rytmicznie podążać za duchem czasu.

White collar-geneza

Jak wiele anglojęzycznych terminów, white collar przybył do nas ze Stanów Zjednoczonych. Jego pochodzenia należy doszukiwać się w badaniach socjologicznych dla lat 50. XX wieku. Powstał jako określenie na pracowników biurowych, w opozycji do zwrotu “blue collar” określającego robotników z fabryk, pracujących w identycznych, niebieskich uniformach. W dalszej perspektywie dystynkcja rozwinęła się na wszystkich pracowników, w znacznym stopniu dzieląc społeczeństwo pomiędzy osoby piastujące stanowiska fizyczne, a umysłowe. Przypisanie białego koloru “kołnierzykom” wynikało przede wszystkim z panującego w tamtych czasach dress code’u biurowego, składającego się ze schludnej, jasnej, najczęściej białej koszuli z kołnierzem, która królowała, zarówno w większości przedsiębiorstw z sektora prywatnego, jak i w urzędach.

Z biegiem czasu, terminy te zaczęły być identyfikowane z określonymi wzorcami zachowań oraz stereotypami, takimi jak zamiłowanie do biurokracji wśród pracowników umysłowych czy też prostolinijności robotników. Niemniej, patrząc z historycznego punktu widzenia, trzeba mieć na względzie, że rynek pracy wyglądał w tym okresie zgoła inaczej. Tym bardziej, że sama etymologia wynika z gospodarki zagranicznej, dlatego byłoby niewskazane, żeby stanowiła ona gwarantowaną bazę światopoglądową również o podziałach występującym w dzisiejszym społeczeństwie. Szczególnie, że w wielu przypadkach, takich jak zawody kreatywne lub artystyczne granica pomiędzy różnymi kategoriami może być bardzo cienka.

Czym są “białe kołnierzyki” obecnie?

W obecnych czasach ciężko jest jednoznacznie wyróżnić definicję “white collaru”. Wynika to z dynamizmu zmian, które występują na arenie zawodowej, nie tylko z perspektywy ofert, lecz także społecznego podejścia do pracy. Tradycyjne białe koszule, które stanowiły swoisty synonim pracy biurowej, coraz częściej zostają zastąpione strojem półformalnym lub swobodnym. Jednocześnie ewoluuje rola poszczególnych stanowisk, kładąc coraz większy nacisk na kreatywność i indywidualność. Tym niemniej, nadal można wyróżnić grupę pracowników zajmującą się szeroko rozumianą pracą umysłową, która przeżyła prawdziwy rozkwit ze względu na transformację gospodarki na postindustrialny model usługowy.

Współcześnie stosowanie pojęcia “białych kołnierzyków” w odniesieniu do wszelkich pracowników umysłowych staje się w znacznym stopniu reliktem przeszłości. Funkcję reprezentatywną tytułu przypisywana jest osobom o relatywnie najwyższym statusie w biznesowej hierarchii, takim jak dyrektorzy i prezesi, zazwyczaj ze szczególnie lukratywnych branży, takich jak finanse lub prawo. Bardziej inkluzywne podejście do tematu można nadal spotkać w sytuacji kategoryzowania pracowników z sektora publicznego. Okazuje się, iż pomimo zawężania kategorii hasła w pojęciu ogólnym, termin jest nadal szeroko uznawany w przypadku administracji publicznej.

Zobacz także: Czym się różni kariera w finansach od kariery w ekonomii?

“White collar crime”- zbrodnia w białych rękawiczkach

Na “białych kołnierzykach” w znacznym stopniu kładzie się cieniem teoria Edwina Sutherlanda, opisująca tendencję osób o wysokim statusie społeczno-majątkowym do popełniania licznych przestępstw gospodarczych. Są to działania trudne do wykrycia, ponieważ zazwyczaj dopuszczają się ich osoby obdarzone zaufaniem społecznym jako jednostki wykwalifikowane w swojej dziedzinie, które osiągnęły już wysoki poziom rozwoju kariery zawodowej. Machlojki finansowe często wymagają specjalistycznej wiedzy lub możliwości dostępu do zasobów firmy, które są ograniczone z pułapu przeciętnego pracownika. Dana konotacja odcisnęła negatywne piętno na pojęciu “white collarów” w odniesieniu do osób plasujących się na wysokich pozycjach, czego efektem jest stopniowe odcinanie się od tego określenia w celu uniknięcia ujmy na reputacji.

Dodatkowe czynniki wpływające na odbiór określenia “white collar”

Chociaż postrzeganie rynku pracy przez pryzmat grup białych i niebieskich kołnierzyków z czasem się zatarło, popularność pojęcia „white collar” odżyła na początku ubiegłej dekady na fali powodzenia serialu kryminalnego „Białe kołnierzyki”. Sukces tego dzieła sprawił, że szersze grona zaczęły się identyfikować z tym nieco już staromodnym pojęciem. Stopniowa erozja terminu  ukierunkowała również dyskurs na kreatywne próby redefinicji podziału, inspirując do tworzenia nowych kategorii. W ten sposób powstały nowe określenia, takie jak „różowe kołnierzyki”, czyli osoby wykonujące pracę fizyczno-umysłową o niższym poziomie prestiżu, lecz wyższym stopniu zaufania publicznego lub „zielone kołnierzyki”- pracownicy, którzy specjalizują się w ochronie środowiska naturalnego.

Język, także w domenie zawodowej, jest plastycznym konstruktem, który stale ewoluuje. Niektóre pojęcia adaptują się do nowej rzeczywistości, podczas gdy inne całkowicie tracą swój pierwotny wydźwięk. Z tego względu warto na bieżąco brać pod uwagę kontekst poszczególnych zjawisk i dążyć do umiejscowienia ich w nowoczesnych standardach.

________________________________________________________________________________________________

Źródło zdjęcia: Unsplash@Alexander Grey

Oferty pracy z

Magdalena Desperak

Redaktorka

Z wykształcenia filolog języka francuskiego, jednak od najmłodszych lat emocjonalnie związana z dziennikarstwem i działalnością literacką. Interesuje się szerokim wachlarzem tematycznym, zaczynając od kwestii językowych, kulturowych i społecznych, poprzez finanse i ekonomię, aż po naukę i prawo. Można powiedzieć, że w życiu podąża za iście renesansową definicją bycia "humanistą".