Na zdrowie

Wypalenie zawodowe – co to jest i jak sprawdzić, czy Ciebie to dotyczy?

16 stycznia, 2022 Agnieszka Pulikowska

Wypalenie zawodowe to temat, który jest coraz szerzej komentowany. Jak je rozpoznać u siebie?

Spis treści

Na pytania odnośnie tego stanu odpowiedziała nam Katarzyna Zgódko – psycholożka, doradczyni biznesowa, właścicielka firmy Efekt Zmiany zajmującej się doskonaleniem organizacji pracy i budowaniem wspierających firmy i pracowników struktur organizacyjnych.

Co to jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe może dotknąć pracownika niezależnie od stażu jego pracy czy wieku. To taki stan, w którym po długotrwałym napięciu i stresie, do tej pory toczona walka o wysoką efektywność i efekty, przestaje mieć dla nas sens. Wypalenie zawodowe charakteryzuje się poczuciem wyczerpania, braku energii w związku z pracą, znacznym zmniejszeniem wydajności zawodowej, negatywnymi przekonaniami (zarówno na temat swój, jak i swojej pracy) lub cynizmem. Osoby doświadczające wypalenia dystansują się, są niezaangażowane, mogą być wrogie lub oschłe. Do objawów psychicznych często dołączają objawy fizyczne: problemy ze snem czy apetytem, obniżenie odporności, częste dolegliwości fizyczne. Choć pierwsze objawy wypalenia (drażliwość, poczucie zniechęcenia) łatwo zignorować, powinniśmy dobrze przyjrzeć się temu, co się z nami dzieje.

Kto najbardziej jest narażony na wypalenie zawodowe?

Wypalić się może przede wszystkim ten, kto już “płonął” – czyli osoby wysoce zaangażowane w swoją pracę, dla których jest ona istotnym elementem życia, osoby ambitne, perfekcjoniści. Do czynników sprzyjających wypaleniu należy zachwianie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, zaniedbywanie relacji i zainteresowań poza pracą, brak dbałości o swoje granice (np. zaniedbywanie snu, jedzenia czy odpoczynku). Początkowo wypalenie było diagnozowane głównie wśród zawodów pomocowych, nastawionych na długotrwałą pracę z ludźmi (np. lekarze, nauczyciele, pielęgniarki), jednak tę grupę można rozszerzyć na wszystkich pracowników, którzy wysoce angażują się we współpracę z drugim człowiekiem w ramach pracy.

Zobaczcie także: Po 9 latach pracy zdalnej wiem jedno… Jest trudniej niż myślisz!

Jak rozpoznać wypalenie zawodowe — Fot.: Unsplash@Tim Gouw

5 pytań, które powinniśmy sobie postawić, jeśli podejrzewamy u siebie wypalenie zawodowe

Jeśli podejrzewamy, że wypalenie zawodowe może nas dotyczyć, warto zadać sobie kilka pytań:

Czy moje nastawienie do pracy się zmieniło? Jak traktowałem moją pracę kiedyś, a jak traktują ją teraz?

Jeśli praca, którą wykonujesz, od samego początku zatrudnienia nie była dla Ciebie źródłem radości i satysfakcji, a wręcz przeciwnie, to co odczuwasz, może być po prostu sygnałem, że należy coś zmienić. W przypadku diagnozy wypalenia konieczna jest analiza tego, co było przedtem – jeśli widzisz dużą zmianę w swoim podejściu i postrzeganiu pracy, warto mocniej się jej przyjrzeć.

Kiedy ostatnio odpoczywałam/em – może już czas na urlop?

Wyczerpanie emocjonalne związane z wypaleniem wiąże się zarówno ze zmniejszeniem zainteresowania sprawami związanymi z pracą, zmniejszonym zaangażowaniem, stałym poczuciem zmęczenia i napięcia. Po wyjątkowo trudnych projektach lub gorętszych okresach będzie jednak naturalne, że będziemy fizycznie i emocjonalnie zmęczeni. Kiedy ostatnio odpoczywałaś/eś? Czy spędzasz czas ze swoimi bliskimi? Rozwijasz swoje pozazawodowe pasje? Czy to nie jest już czas na urlop? Jeśli zmagasz się z objawami wypalenia zawodowego, wyjazd na urlop lub spędzenie czasu z bliskimi nie rozwiąże tego problemu. Pozwoli Ci jednak wykluczyć okresowe przemęczenie i spojrzeć na to, czego doświadczasz z innej perspektywy.

Jak traktuję innych ludzi – współpracowników i klientów?

Jednym z charakterystycznych objawów wypalenia zawodowego jest depersonalizacja, której forma różni się w zależności od charakteru wykonywanej przez ciebie pracy. Charakteryzuje się ona obojętnością i zdystansowaniem wobec problemów drugiego człowieka, sformalizowaniem kontaktów, brakiem zainteresowania i powierzchownością interakcji. Jeśli doświadczasz wypalenia zawodowego, takie zachowanie może być formą odsunięcia się od Twojej pracy, złapania dystansu po to, by chronić się przed dalszym wyczerpywaniem Twoich zasobów emocjonalnych. Czy te przykłady dotyczą Twojej pracy? Czy Twoje zawodowe relacje zmieniły się w ostatnim czasie?

Jak oceniam swoją pracę i kompetencje?

Jeśli praca, która niegdyś dawała Ci satysfakcję, teraz sprawia, że ze strachem myślisz o kolejnym dniu, może to być jeden z symptomów wypalenia. Niska ocena własnych osiągnięć i nieumiejętność skutecznego wykonywania obowiązków, które do tej pory nie sprawiały Ci trudności, świadczy o tym, że dzieje się coś niepokojącego. W przypadku wypalenia zawodowego mamy do czynienia z samonapędzającym się mechanizmem – zmęczony, zniechęcony pracownik nie jest w stanie wykonać efektywnie swojej pracy, co wpływa na obniżenie samooceny i zwiększenie niezadowolenia, co z kolei przyczynia się do zwiększenia zniechęcenia… Możesz się niecierpliwić i odreagowywać w pracy, albo wręcz unikać jej wykonywania.

Jak wygląda moje środowisko pracy – czy sprzyja ono wypaleniu?

Wypaleniu zawodowemu może sprzyjać także samo miejsce naszej pracy. Warto przyjrzeć się, czy któreś z charakterystycznych problemów nie występują u nas. Do czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo wypalenia zawodowego, należą między innymi: przeciążenie pracą lub odpowiedzialnością przy jednoczesnym nie przekazywaniu zasobów niezbędnych do realizacji zadań, chaos organizacyjny i informacyjny, praca pod ciągłą kontrolą i presją, sprzeczne wymagania w pracy lub naciski z różnych stron, brak wsparcia społecznego i pozytywnych relacji w miejscu pracy.

Jeśli odpowiedzi na powyższe pytania przekonują Cię do tego, że możesz doświadczać wypalenia zawodowego, zatroszcz się o siebie! Objawy zaawansowanego wypalenia zawodowego i depresji mogą być bardzo podobne – dlatego tym bardziej nie należy ich ignorować. Wypalenie zawodowe koncentruje się na postawach i emocjach związanych z pracą i nie musi przenosić się na inne aspekty twojego życia. Jeśli jednak obniżenie nastroju, brak energii i wycofanie towarzyszy ci we wszystkich aspektach życia i utrzymuje się już kilka tygodni, niezbędnym krokiem będzie spotkanie z psychiatrą lub psychologiem. To, co czujesz, jest ważne i nie warto tego bagatelizować – jeśli pozwolisz sobie pomóc, szybciej wrócisz do efektywnego wykonywania swoich zawodowych obowiązków i odczuwania większej satysfakcji ze swojego życia i pracy.

Źródło zdjęcia głównego: Unsplash@Magnet.me