Polacy są przeciążeni i mają dość zmian w pracy. Powody? Za duże tempo i wszystko na łapu-capu

Polacy czują zmęczenie zmianami – wskazuje ogólnopolskie badanie „Presja zmian a emocje i zdrowie psychiczne w środowisku pracy” stworzone w ramach kampanii „Bliżej Siebie”. Nic dziwnego, w natłoku przeżyć nawet najbardziej elastyczne jednostki mogą poczuć się przeciążone. Chociaż pracownicy i liderzy podchodzą do tematu nieco odmiennie, wszystkim on daje się we znaki. Jakie elementy mają tu największy wpływ i jak radzić sobie z tą sytuacją?

Badanie „Presja zmian a emocje i zdrowie psychiczne w środowisku pracy” ujawnia, że ponad połowa Polaków jest przeciążona emocjonalnie. Co ich tak męczy? „Nic tak nie boli jak życie” – głosi klasyk. Niemniej, jednym z jego elementów, który wybija się na pierwszy plan, okazuje się potrzeba ciągłych zmian oraz związana z nimi niepewność przyszłości. Przykładowo, jeszcze do niedawna wszelkie autorytety głosiły, że znajomość języków obcych jest pewną recepturą na zawodowy sukces. Dzisiaj okazuje się, że pod wpływem zmian technologicznych i postępującej anglicyzacji biznesu te kompetencje stały się mniej przydatne.

Dzisiejsi pracownicy żyją w świecie, w którym nie ma pewnego jutra. Nawet sama zasadność ludzkiej pracy jest raz po raz kwestionowana ze względu na rozwój technologii z dziedziny sztucznej inteligencji. Nawet jeśli te obawy okażą się płonne, trudno podchodzić do nich z należytą rezerwą, gdy zależy od nich cały sposób na utrzymanie się i na życie. W tak trudnych warunkach zarówno pracownicy, jak i całe organizacje muszą wyrobić sobie odpowiednią odporność, by nie dać się przygnieść lawinie zdarzeń, która może spaść na nich w każdym momencie. Raport kampanii „Bliżej Siebie” wyjaśnia, jakie elementy tej chimerycznej rzeczywistości wpływają najbardziej na nastroje Polaków, komu „obrywa się” bardziej i jakie rozwiązania mogą pomóc.

Czy Polacy są zestresowani i dlaczego?

Stan zdrowia psychicznego pracujących Polaków pozostawia wiele do życzenia. Ponad połowa respondentów czuje się przeciążona emocjonalnie, bez względu na to, na którym stopniu drabiny sukcesu się znajdują. Blisko połowa liderów (48 proc.) uskarża się na co najmniej częste odczuwanie stresu, podobnie ponad jedna trzecia pracowników (36 proc.). Niestety wielokrotnie utrudnia im to bieżącą realizację obowiązków. Wśród trudności psychologicznych, z jakimi w ocenie ankietowanych najczęściej mierzą się ich współpracownicy, wymieniane są:

• wypalenie zawodowe (48 proc.),
• wyczerpanie psychiczne (47 proc.)
• oraz zaburzenia nastroju, w tym np. depresja (25 proc.).

Można zatem zakładać, że taki stan rzeczy wynika z przyczyn odgórnych, społeczno-gospodarczych. Okazuje się, że najczęściej na nasze samopoczucie i kondycję psychiczną wpływają presja czasu i tempo pracy (38 proc.), zbyt małe zarobki (31 proc.) i zbyt duża liczba zadań (29 proc.). A przecież te aspekty powinny wzrastać w przybliżeniu wprost proporcjonalnie do siebie.

Praca wymaga od nas coraz więcej

Mogłoby się wydawać, że ciężka praca zaczęła przechodzić do lamusa już lata temu. Przecież mamy coraz więcej praw, technologia wyręcza nas w ogromnej części obowiązków, które dawniej trzeba by wykonać ręcznie, a liczne działania prowadzone są na skalę międzynarodową. Tymczasem rzeczywistość nie jest aż tak kolorowa. Ilość pracy pozornie „maleje”, natomiast liczba nadgodzin rośnie w najlepsze. Dotyczy to zarówno kadry zarządczej, jak i pracowników niższego szczebla. Ponad 40 proc. liderów twierdzi, że zaobserwowało wzrost ponadwymiarowej pracy w ostatnim okresie. Więcej niż połowa uważa (55 proc.), że zwiększył się ich zakres obowiązków. Z kolei, ponad 4 na 10 pracowników (43 proc.) twierdzi, że przez pracę ma coraz mniej czasu na życie osobiste.

Jakie zmiany wywołują w nas największe zmęczenie?

Chociaż deklarujemy zmęczenie zmianami, nie są one sobie równe. Aby skutecznie walczyć z efektami, należy zacząć od zdiagnozowania przyczyny. Duża dynamika działań i ciągła potrzeba elastyczności są z pewnością wyczerpujące, niewielu jednak narzekałoby, gdyby pracodawca zaczął zapewniać im codzienne obiady lub dofinansowanie do wakacji, nie oczekując niczego w zamian, bo po prostu „firma przechodzi restrukturyzację i to są jej postanowienia”. Bynajmniej, jedyną przyczyną stresu byłaby w takich okolicznościach konieczność wybrania destynacji do plażowania. Co innego, gdy nadchodząca restrukturyzacja wisi nad nami jak burzowa chmura, z której w każdym momencie może lunąć ulewa. Pośród zmian w miejscu pracy, które wskazano w badaniu jako najbardziej stresujące, niezależnie od stanowiska, znalazło się:

• redukcja etatów i zwolnienia pracowników,
• zwiększenie wymagań́ dotyczących wydajności pracy lub obciążenia pracą,
• zmiany stanowisk pracy lub struktury zespołów,
• modyfikacje warunków zatrudnienia lub zmiany w systemie wynagrodzeń,
• zmiany w zarządzie lub w kierownictwie organizacji, które wpływają na sposób zarzadzania i komunikację.

Niewątpliwie działa to rozstrajająco oraz wpływa na ogólne poczucie motywacji.

Zmęczenie zmianami wśród polskich pracowników

Połowa badanych czuje zmęczenie zmianami, które zadeklarowali, że miały miejsce w ich firmach w ciągu ostatnich miesięcy. Trudno ocenić, czy rzeczywiście nowości tak się nasiliły, czy jest to nasza percepcja wynikająca z przeciążenia nimi. Wynika to w znacznym stopniu z niewłaściwej komunikacji. 45 proc. badanych jest zdania, że zmiany w ich miejscu pracy wprowadzane są bez żadnego przygotowania personelu, a 42 proc., uznaje, że ich wprowadzanie przebiega bardzo szybko, przez co trudno się przygotować.

Co ciekawe częściej ten problem dostrzegają liderzy niż szeregowi pracownicy. Pewnie dlatego, że okazują się pokładać niesłychaną wiarę w swoich zespołach. Trzy czwarte z nich wierzy, że ich ludzie podołają wyzwaniom przyszłości, jakie pojawią się w firmie. W kontrze również 43 proc. zatrudnionych przyznaje, że może liczyć na wsparcie ze strony przełożonych w procesie adaptacji do zmian. Nawet jeśli obecnie jest ciężko, a zmęczenie zmianami wpływa silnie na nastroje w przedsiębiorstwach, te się nie poddają. Większość liderów i pracowników (odpowiednio 75 i 65 proc.) uważa, że poradzi sobie w takich sytuacjach.

Liczba zmian nie jest jedynym problemem. Istotne jest także, a może przede wszystkim to, jak te zmiany są wprowadzane. W idealnym scenariuszu zarówno liderzy, jak i pracownicy powinni mieć komplet informacji i czas, by móc się w pełni przygotować do zmiany, tak, aby w jak najmniejszym stopniu zaburzała ich codzienną pracę. Niestety nie jest tak idealnie. Ponad 40 proc. badanych jest zdania, że zmiany w ich miejscu pracy wprowadzane są bez żadnego przygotowania pracowników (45 proc. badanych) oraz uznaje, że zmiany wprowadzane są bardzo szybko, przez co samemu trudno się do nich
przygotować (42 proc. badanych) i, co ciekawe, częściej ten problem dostrzegają liderzy niż pracownicy. Problematyczna jest także kwestia komunikacji w procesie zmiany. Prawie 60 proc. badanych nie jest przekonanych, aby zmiany w ich firmie były zawsze szczegółowo komunikowane i wyjaśniane pracownikom (31 proc. uznaje, że tak nigdy nie jest)

– mówi Agata Swornowska-Kurto, Prezes Zarządu Grupy ArteMis, pomysłodawcy i organizatora kampanii „Bliżej Siebie”.

Lider ma wpływ na zmęczenie zmianami

Niebagatelne znaczenie ma również dobre przywództwo. Wartościowy lider jest w stanie nawet poprowadzić lud na barykady, więc przeprowadzenie zespołu przez okres kryzysowy w firmie powinno być bułką z masłem. Raptem prawie połowa pracowników ufa, że ich menedżerowie lub kierownicy mają kompetencje, by zmierzyć się z wyzwaniami, które przyniesie przyszłość, podczas gdy 81 proc. liderów uważa, że ma odpowiednie umiejętności do zarządzania zmianą, a 71 proc. stwierdza, że wie, jak wprowadzać zmiany, aby osiągnąć pożądaną kulturę pracy. Punkt widzenia zawsze jednak zależy od punktu siedzenia. Być może prawda leży gdzieś pośrodku. Ważne, żeby w natłoku obowiązków nie zapominać, że przełożeni również są pracownikami, a zmęczenie zmianami może na nich wpływać w równym stopniu. Na szczęście 6 na 10 z nich wie, jak zadbać o siebie w tym procesie.

Jak poradzić sobie ze zmianami w pracy?

Chociaż brzmi to absurdalnie, żeby w wyniku przeciążenia zmianami, stosować zmianę jako rozwiązanie, to jednak ogień należy zwalczać ogniem. Około 40 proc. reprezentantów zarówno pracowników, jak i liderów zadeklarowało, że zastanawiają się nad zmianą pracy. Być może nowe miejsce przyniesie odrobinę otuchy. Jeśli jednak firmy pragną walczyć z odpływem talentów, warto wziąć pod uwagę oczekiwania gminu. A jak one brzmią?

Blisko 70 proc. badanych jest zdania, że zapewnienie wsparcia psychologicznego (edukacja, warsztaty, spotkania z psychologiem) sprzyja budowaniu bezpiecznego psychologicznie miejsca pracy, chociaż jedynie 21 proc. jednoznacznie oczekuje dostępu do konsultacji ze specjalistami w zakresie zdrowia psychicznego, takimi jak psycholog, psychoterapeuta czy psychiatra. Nieocenionym sojusznikiem w walce z potokiem zmian jest także elastyczność. Nie tylko mentalna, ale również w zakresie godzin (32 proc.) czy form (26 proc.) pracy. Aprobatę u co piątego respondenta znajdą też regularne spotkania integracyjne. Lawiny zmian, które następują w ostatnich latach, raczej nie sposób zatrzymać, ale pole do działania, żeby zmierzyć się z nimi w lepszej formie emocjonalnej, jest ogromne!

Kampania „Bliżej siebie” zwraca uwagę na społeczne zmęczenie zmianami i podpowiada, jak sobie z nimi radzić

Kampania „Bliżej siebie” to ogólnopolska inicjatywa edukacyjno-informacyjna organizowana przez Grupę ArteMis. RocketJobs.pl jest jednym z patronów tego przedsięwzięcia, które patronatem honorowym otoczyły ZUS, CIOP PIB i Państwowa Inspekcja Pracy. Pierwsza edycja opowiadała o wadze komunikacji i empatii w miejscu pracy i dotarła do ponad 30 mln odbiorców medialnych. Tegoroczna, druga edycja, poświęcona jest problematyce zarządzania zmianą i emocjami z nią związanymi. Wiele przedsiębiorstw i pracowników ma problem z akceptowaniem nowej rzeczywistości, która i tak nie pozostanie taka na długo. Organizatorzy pragną pokazać, że zarządzanie zmęczeniem zmianami powinno stać się nieodłączną częścią strategii przedsiębiorstw. Powinny one również wspierać pracowników w adaptacji do zmian i radzeniu sobie z emocjami. Żeby tego dokonać, kluczowe jest empatyczne przywództwo i wypracowanie odpowiednich sposobów komunikacji oraz dbanie o odporność psychiczną. Więcej na:

Oferty pracy z